ژاراوه زانيارى گشتى له لايه ن عمر ايذدخواه

هل تريد التفاعل مع هذه المساهمة؟ كل ما عليك هو إنشاء حساب جديد ببضع خطوات أو تسجيل الدخول للمتابعة.

кцгdIsтдп


    فريدريش شيلير چۆن بوو به شاعير

    عمر خالید عسمان
    عمر خالید عسمان
    Admin


    Hejmara Nûçeyan : 329
    Join date : 24/10/2009
    Age : 32
    Welat : iraq

    فريدريش شيلير چۆن بوو به شاعير Empty فريدريش شيلير چۆن بوو به شاعير

    مُساهمة  عمر خالید عسمان السبت أغسطس 07, 2010 11:17 am

    [rand][/rand]
    فريدريش شيلير ضؤن بووة شاعير

    1_فريدريش شيلير , يةكيَكة لة شاعيرة ناودارةكانى ئةلَمانيا . تاوةكو ئيَستا بةرهةمةكانى , وةرطيَرِاونةتة سةر ضةندين زمانى جيهانى . ضيرؤكيَكى ويَنةيي كة لة ضوارضيَوةى ضالةريةكى ويَنةيي خراوزةتة رِوو , ضؤنيةتى شاعيربوونى شيلير ويَنا دةمات.
    2_ذيان لةسةربازطة : (يوهان فريدريش كرستؤف شيلير .johann christoph fridrich schiller )لة 10ى نؤظةمبةرى سالَى 1759ى زاينى لةشارى ماراباخى ئةلَمانيا لةدايك بووة . ئةوكاتةى كة شيلير ضوار سالَة بووة , باوكى بة ثلةى فةرماندة دةضيَتة ناو خزمةتى سوثاى دؤك ورتؤمبؤرطةوة . بة برِيارِى ورتمبؤرِطةوة و سةرِةرِاى دذايةتى بنةمالِةكةى , فريدريش شيلير ناضار دةكريَت كة لة ئةكاديمياى سةربازى (كارِؤلَ ئؤذن)لة نزيكى نيشوطارت بخويَنيَت.ئةوكاتى وةها باو بوو كة دؤك ورتمبؤرِط , فةرمانبةرةكانى خؤى لة نيَوان خويَندكارةكانى ئةم ئةكاديمياية هةلَدةبذارد و بة ثارةيةكى كةمةوة ناضارى دةكردن بة خزمةت كردن ,. فريدريش شيلير لة سالَى 1773ى زاينى دةستى كرد بةخويَندن لةبةشى ماف لة ئةكاديمياى سةربازى . ئةوكاتى ذيانى نيَو ئىكاديمياكة تةواو بةرنامة ريَذ و كؤنترِؤلَكرابوو . سةرةرِاى نةبوونى ئازادى شةخسى , كؤنترِؤلَى هةميشةيي , تةدريبى سةربازى , توند طرتنى لةرِادة بةدةر نيَو سةربازطة , ناضاركردن بة لةبةركردنى يؤنوفؤرِمى سةربازى و لةسةر دنانى كلاَوى دةستكردى رِؤتينياتى رِؤذانى نيَو ئةكاديمياى سةربازى , كارِؤلَ ئؤذنى دةخستة رِوو .
    3_كؤبوونةوة نهيَنيةكان : فريدريش شيلير , لةسالَى 1775 ى زاينى , ئةوبةشةى كة لة ئةكاديمياى سةربازى ديارى كردبوو , طؤرِى و ضووة نيَو بةشى ثزيشكييوة . يةكيَك لةمامؤستاكانى ئةكاديمياى بةناوى (ثرؤفيسؤر ئابيَلَ professor abel)
    تةواو فريدريش شيليرى خستبووة ذيَر طاريكطةرى خؤيةوة و ذيانة ئازاردةرةكةى ئةوى لةنيَو ئةكاديميا تةواو طؤرِى . شيلير و طروثيَك لة خويَندكارةكانى هاورِاى , لة دانيشتنى شةوانة و بةنهيَنى , دةكةوتة تاوتوىَ كردنى فةلسةفةو جوانيناسى سةدةى خؤيان لةطةلَ بنةمالَةى ئاوةزطةرايي و ئةزمونطةرايي سةدةى هةذدةدا ئثةيداكرد . ئةوان لةدةورى يةكترى كؤدةبنةوة و كتيَبيان دةخويَندةوة . , بابةتيان دةنوسى نوسينةكةى خؤيان لةشيَوةى شانؤطةرى دةخويَندةوة . فريدريش شيلير لةم كؤبوونةوة هاورِيانةجا , وردبينى و وتوبيَذة فةرهةنطيةكانى ئةزموون كرد و قةيرانة شةخسيةكانى بةرِيَكرد . يةكةمين نوسيني فريدريش شيلير -كؤمةلَةى شيعرى (شةو)و نمايشنامةى (خويَندكاريَك لة نةسائؤ(der student von Nassa- ئةنجامى ئةم ئةزمونانة بوون . دةستنوسةكانى ئةم نمايشنامةية لةنيَوضوون .
    4_نمايشنامةى(دزان) فريدريش شيلير , لةسالَى 1781ى زاينى , شانؤطةري (دزان)ى لةنوسين تةواو كرد و بوناوى نةناسراو ضاثى كرد . (كرستيان شوبارتchristian schubart) , شاعيرى ئازاديخواز و رِةخنوطرى رذيَمى دؤك نشينى ورتمبؤرِط , لةنوسيَنيَكى رِةخنةطرانةى شانؤطةرى دزان , باس و ثيَدا هةلَطووتنيَكى زؤرى بؤكرد . نووسينة رِةخنة طرانةكةى شوبارت , توورِيي دؤك كارِؤلَ ئؤذنى هةلاَيساند و بووة هؤى زيندنى كردنى شوبارت لة قةلاَى هؤهين ئيسثيَرط . فريدريش شيلير بةناوى خوازراوى دكتؤر ريتيَر لة قةلاَى هؤهين ئيسثيَرط , ضاوى بة شؤربات كةوت . كريستبان شؤربات بة حةز و مةيليَكى زؤرةوة , نووسينةكةى خؤى لةمةرِ شانؤطةريةكةى (دزان) بؤ شيلير ئامادةبوان خويَندةوة و مةدح و وةسفيَكى ئيَجطار زؤرى بؤ ناوةرِؤكة ئازاديخوازةكةى كرد . ئاشنايي لة ناكاوى شيلير و شؤبارت , بووة هؤى دروستبوونى هاوريَيةتيةكى قوولَ و ئالَوطؤرِى هزرى نيَوان ئةم دوو شاعيرة ئازاديخوازة .
    5_سةركةوتنى بيَ نمونة : فريدريش شيلير , ثاش تةواوبوونى خويَندنى ثزيشكى , وةكو ثزيشك لة خزمةت دؤك هوهين بريَط دةستى بةكاركرد . رؤذى 13ى جانيوةرى 1783ى زاينى , شانؤطةريي دزانى بؤ يةكةمجار لة هؤلَى شارى مانهايم بردة سةر سةكؤ . ئةنجامى ئةم شانؤ طةريية , لةطةلَ ثيَشوازييةكى طةرمى بيَ ويَنةي رِوو بةرِ بووة , بةتايبةت لةلايةن نةوةى نويَوة , ثاشان شانؤطةريةكة , ئاذاوةو هةراى طةورةى لة هؤلِى شانؤ طةريةكة دروستبووة , شيلير بؤ بينينى شانؤطةريةكةى دزان , بة نهيَنى رِووى كردة مارنهايم بؤ يةكةمجار لةنزيكةوة بةرِيَوةبردنى يةكةمين بةرهةمى خؤى لةسةر سةكؤى شانؤ و بةثيَشوازييةكى زؤرةوة بينى . ئةوكاتى , دووربوون لة سةربازطة كاريَكى نامومكين بوو و سزاى توندى بةدواوةبوو . تةنانةت شيلير ئيزنى ئةوةى نةبوو كةضاوى بةبنةمالَكةى بكةويَت . بةئاشكرابوونى سةفةرة نهيَنيةكةى , بؤ دوو حةوتوو كةوتة زيندانةوة . دوك كارِؤلَ ئوذن , نووسين و ضاثكردنى هةر جؤرة شانؤطةرى لة نمونةى لةوشيَوةىةى بةتةواوى لىَ ياساغ كردةوة .
    6_ذيانى لة سةربازطة : فريدريش شيلير , سةرِةرِاى سزاى زيندنيكردن و بىَ طويَدانة ياساغى سةفةركردن , بؤ دووهةمين جار سةفةرى بؤ مانهايم كرد . ئامانج و خواستى ئةو , دوورى كردن بوو لة ذينطةى توندوتيذى سةربازطة-تةنانةت ئةطةر بؤ كاتكى كورتيش بيَت- و سووردارييتييكانى ناوى . لةمسةفةرة كورتةدا , دوو دكةس لة ئاشنا و لايةنطرانى شيلير كة يةكيان (هيَنريتةظؤن وؤلَزظؤ طيَن Henriette Von Wolzogen)بوو،هاورِاى بوون .بؤفريدريش شيلير بةتةوةاوى رِوون وئاشكرا بوو كة ذيان بة بىَ نووسين،هيض واتنايةكى ئةوتؤى نابيَت.بةرَِيَوةبةرى شانؤطةرى مانهايم،ثشتيوانى وهةلَنانى خؤى بؤشيليردووثات كردةوة و هيواى ثىَ بيةخشى كةشانؤطةرييةكانى دةباتةسةر سةكؤى شانؤ.نامةكانى شيلير،بةرنامةرِيَذى وبىَ سةبرى ئةو لةمةرِ خستنة سةر سةكؤى شانؤبةهةموو وردةكارييةكانةوة نيشان دةدةن.ثيلان ونةخشةكانى شيلير تةواوحةجوولانة بوو . دؤك كارِؤلَ ئؤذن , لةدووهةمين سةفةرى بةنهبَنى شيلير دووبارة ئاطاداركرايةوة .
    7_قةدةغة كردنى قةلَم : دوك ورتمبؤرط , فريدريش شيليرى بؤ كؤشكى هوهين هايم بانط كرد . نووسينى شانؤطةريي , سةيركردنى شانؤطةريي لة مانهايم , دةرضوونى بةنهيَنى لة سةربازطة , بؤ دوك كارِؤلَ ئوذن , لة نيشانةكانى شؤرش بوون . هةنديَك لةديمةنةكانى شانؤطةرى دزان , ببونة هؤى توورِةبوونى كارِؤلَ ئؤذن كةبةهؤيانةوة لةمةرِ فريدريش شيلير طووتبووى (ئةو سةرةرِؤية و ذيَردةستةكان مافى سةرةرِؤييان نية . ضارةيةكى ديكة نية , جطة لةوةى كة شيلير دةستبةسةر بكريَت و قةلَةمةكةى لىَ قةدةغة بكريَت )).
    8_هةلاَتن : 22ى سيَثتةمبةرى 1782 , فريدريش شيلير شةوانة لةسةربازطة و شارى ئيشتوتطارت رِاى دةكرد . (ئاندريَس ئيشترِايكيَر-Andreas streicher) موزيكدان و هاورِيَي شيلير , لةم رِاكردنةدا هاورِايي دةكرد .
    هةلَبذاردنى ئةم رِؤذة , بةهةلَكةوت نةبوو , دوك كارِؤلَ ئؤذن لة كؤشكةكةى خؤى , جيَذن و شادى و خؤشى بة شانازى تيزارى روسةوة , ثاولَى يةكةم , بةرثا كردبوو , لة جيَذنى ثيَشوازى كردن لةكؤشكى وتمبؤرط , هةموو خةلَكى شار بةشدار ببون . طويا شار مردبوو و تةنانةت بالَندةيةكيشى تيَدا نة دةبينرا . كاتيَك شيلير و هاورِيَكانى لةدةروازةى شار نيزيك دةبوونةوة و ئيشتوتطارتيان بةجىَ دةهيَشت , ئاطر و يارى ئاطرين هةموو ئاسمانيان داثؤشى .(د.رِيتر)و(د.وؤلَف) , لةرِيَطةى (سةفةرى كارى بؤ ئيسلينطن) , ئةم ناوة خوازراوةى شيلير و هاورِاكةى بؤ دةرضون لة شار و ثةردةثؤشى ئةوان بؤرِاكردن بوو.
    9_ئيحساساتى لةرِادةبةدةر : فريدريش شيلير , سةرةتا ضووة مانهايم و لةنزيك هاورِيَكانى (ويلهةم كرستيان مايَير ) مايةوة . مايَر, دةرهيَنةرى شانؤ و هونةرمةند بوو . هةلاَتنى شيلير , بةتةواوى بووة هؤى نيطةرانبوونى . شيلير نهؤ لةسةربازى هةلاَتبوو و دوك وتمبؤرط بةدواوةى بوو . مايَيَر , بوو نيَوجةرطةى ضووة لاى دوك كارِؤلَ ئوذن و هةولَى ئةوةى دا كة دوك لةطةلَ فريدريش شيلير ئاشتى بكات . شيلير لةمانهايم , لايةنطريَكى وةهاى ثةيدانةكرد . ئيحساساتى لةرِادةبةدةر لةلايةكةوة و زمانى مةتةلَةكدارى ئةو لةلايةكى ديكةوة , لة طويَطران و خةلَكيد ترس و نيطةرانيان دروستكرد . نيَوةنجيطةرى مايَيَر بىَ ئةنجام مايةوة و كارشؤلَ ئؤذن بة هيض شيَوةيةك ئامادة نةبوو لةطةلَ شيلير ئاشتى بكات . بؤ فريدريش شيلير هيض ريَطةيةكى ديكة نةبوو, جطة لة هةلاَتن و دةرضون لةناوضةى ذيَر دةسةلاَتى كارِؤلَ ئوذن, دوك ورتمبؤرِط .
    10_ نةخشةى نوىَ بؤ ذيان : فريدريش شيلير , لةنيَوان سالاَنى 1782 و 1785ى زاينى , لةمانهايم ذيا. سةرةتاى سالَى 1782 , (طولَبذيَرى شيعرةكانى سالَى 1782)ى ضاث كرد . لةم كؤمةلَةيةدا , 83 شيعرى بلاَو بوونةتةوة , شيلير لةهةلاَتنةكةى خؤى , لةمانهايمةوة رِايكرد ة فرِانكفؤرِت , لةوة وة كة شيلير و هاورِيَكةى , ئيشترِايكةر , بارودؤخى مالَيان لةبار نةبوو, ناضاربوون لة مانهايمةوة رايكردة فرِانكفؤرت بة ثيَيان برِؤن . ئةوان سىَ رِؤذى تةواو لةريَطادابوون . شيلير تةواو رِؤضووبوو نيَو بيركردنةوة . تةنانةت تيلة ضاويَكيَشى بةدةورى خؤيدا نةطيَرِا . ئةو لةتان و ثؤى زةينى خؤى , طةلاَلَةى سةرةتايي و ضوارضيَوةى شانؤطةريةكةى رِيَكدةخست )):ثيلان و عةشق)). ئةم بةرهةمة لة سالَى 17ه83 ى زاينى ضاث بووة .
    11_تيَكشكانى بةردةوام : فريدريش شيلير , ضووة ناو شارى فرانكفؤرِتةوة , شيلير ئيدةو بيرؤكةى نويَى لةذيانى ثرِ عةشق و ثيَويستيةكانى شاريَكى موزنى وةكو فرانفؤرِت وةرطرت . ئةو سةرةتا ليَورِيَذبوو لة وزةى كارى , بةلاَم ثاش تيَثةرِبوونى ماوةيةكى كةم , نامةكانى ئةو طيَرِةرِوةى تيَكشكان و قةيرانى رِؤحى ئةو بوون شيلير , نوسخةيةك لة درامانويَيةكةى خؤى بةناوى ((ثيلان رِيَذى فيسكؤى خةلَكى جيَنيَوا))ى بؤ شانؤطةرى نارد و هيواداربوو بةداواكارى ئةو بؤ وةرطرتنى يارمةتييةكى بذوك , رِازى ببن . لةنامةكةىدا كة لة ولاَمةكةيد هاتبوةوة , ثيَي رِاطةياندبوو كة دذايةتى لةطةلَ يارمةتى ئةىو كراوة , ضونكة درامةكةى هةرلة بنةرِتدا بؤ بلاَوكردنةوة نابيَت . ثةند و مؤضاريةكانى باوكى و هةرِةشةكانى دوك كارِؤلَ ئوذن , خستيانة ناو بيرى خؤكوذيةوة . فريدريش شيلير ,لةسةر ثردةكة دةوةسيَت و سةيريَكى قولَى ناو ئاوة خرِؤشاوةكةى رِووبارى ((ماينmain)دةكات.
    12_ئارامييةكى سست و كؤنة : ثاش تيَثةرِاندنى دةروونيَكى ثرِ لة ثرِلة ئاشؤب لة فرِانكفؤرِت , شيلير لةلايةن مالاَتداريةكةوة لةنزيكى مانهايم بؤ نيشتة جيَبوون رِيَطةى ثيَدةدريَت . ئةو بةنهيَنى لةسةر بةرهةمةكةى خؤى واتا ((ثيلانطيَرِى فيسكؤى خةلَكى جيَنيَوا )) كار دةكات و هةنديَك طؤرِانكارى تيَدا ئةنجام دةدات . هةروةها شيلير ئةوكاتىش درامة بةنيَوبانطةكةى ((ثيلان و عةشق ))بة كؤتا طةياند . سةردةمى نيشتةجيَكردنى ئةو لة نزيك بنةمالَى مايَيَر , سةردةميَكى ثرِ لة ئارامى و هيَوربوونةوة بوو . ميوانة خؤمانيةكان و طوتوبيَذة هاورِيَانيةكان , دةروونة ثةريَشانةكةيان كةميَك رِوو بة باشتر برد . كاتيَك كة فةرماندةيةكى ثلة بةرزى سوثا ليَكؤلَينةوةيةكى سةبارةت بة شيليرةوة دةستثيَكرد , شيلير تووشى ترس و دلَةرِاوكيَ بوو , شةوانة خؤى دةشاردةوة , بؤية برِيارى هةلاَتنى دا .
    13_سةفةر : هاورِيَكانى فريدريش شيلير , (ئاندراس ئيشترايكيَر) و (كرستيان مايَيَر , بةثيَ تا شارى (وؤرميَس-worms) هاورِاييان كرد و لةريَطة لة ضاوى سيخورِةكانى دوك ورتمبؤرطةوة شارديانةوة . شيلير لةطةلَهاورِيَكانى , شةويَكى لةياد نةضووةى لة وؤرميس بةسةر برد و بةيانيةكةى , بةطاليسكةى ثؤست , دريَذةى بةسةفةرةكةى خؤيدا . تاوةكو ضاو دةيبرِى, هةموو شويَنيَك بوفر دايثؤشى بوو , شيلير لة طاليسكةمة , لةتةنيشت موسافيرة نةناسراوةكة دانيشتبوو و بيرةوةريةكانى خؤى بةبير دةهاتةوة . فريدريش شيلير , ثةناى بؤ هيَنريتة فؤن وؤلَسؤ طن برد و لةوىَ لةنزيك ناوضةى ((تؤرِينطن-yuringen)سةرثةنايةكى خؤى دؤزيةوة . ئةو لةوشويَنة دووركةوتةوة و ضؤلةوانيية , دةستى بةنووسين كردةوة و لة ئاراميةكى تةواو كاتةكانى خؤى بةنووسين ثرِكردةوة . فريدريش شيلير , هيض ئارةزووةكى ديكةى نةبوو جطة لة شاعير بوونى نةبيَت .




    نوسينى : يةشتا غةفوورى
    ئؤرطانى يةكيةتى لاوانى ديَموكراتى كوردستانى ئيَران
    طؤظارى لاوان
    ذمارة 37

      الوقت/التاريخ الآن هو الجمعة مارس 29, 2024 4:17 pm