به ناوي خوا.
...........( كاله ك )...........
خواردني كاله ك ميێشك به توانا ده كات ، به لام هه موويان بۆ نه خۆشي شه كره
خراپن كاله كه ره قه وي كه سيێ له گه ل هه نگوينا بيخوا مه گه ر خوا نه يكوﮊێت
ئه گه رنا ده ي كوﮊێت . توێكلي كاله ك ورديكه و به شيێوه ي هه وير له سه ر برينه سوتاوه كان داينيێ زۆر
باشه . ئه وانه ي ده موچاويان
توێكل هه لده دات هه موو شه وێ شه ربه تي كاله كي ليێ بدات چاك ده بيته وه.
توێكلي كاله ك له ناو چيێشتي بكه ي زوو ده يكوليێنێ .
سووده كاني كاله ك :
* خواردني كاله ك پيش نان خوارد گه ده و ريخۆله كان پاك ده كاته وه و نه خۆشيه كان ريشه كيێش ده كات.
* ئه گه ر كاله ك له ددانه كان بسورێنيت سپي يان ده كاته وه و خواردنيشي دل ئارام ده كاته وه .
* كاله ك ميزه لدان پاك ده كاته وه و به ردي بوري ميز ئه توێنيته وه .
* شه ربه تي كاله ك كه ئاو و خوێي كانزايي و شه كري تيايه شه ربه تيكي به تام به له زه ت خانه كاني له ش پاك
ئه كاته وه ، ﮊه هري ناو خانه كان ئه گرێت و له رێي ميزه وه فرێي ده داته ده ره وه هه ربۆيه ش دواي كاله ك
خواردن فيێنكي و خۆشيه كي تايبه ت به دلدا دێت .
* كاله ك ده رماني زوربه ي نه خۆشيه كانه و هيلاكي له ش ده رده كات .
* كاله ك چالاكي خانه كاني له ش زياد ده كات به هۆي بووني فيتامين(A)ه وه به هۆي فرێداني ﮊه هري ناو خوێنه وه هه روه ها ئه سيديديوريك و ماده زياده زيان به خشه كاني تري ناو له شه وه له ش سووك و چاكتر ده كات و گورچيله كانيش كاراتر ده كات .
* به هۆي بووني فوسفور و كالسيوم له م ميوه يه دا كاريگه ري باشي هه يه له به هيێز كردني ده ماره كان و خانه كاني ميێشك داو
هه روه ها له پيگه ياندني ئيێسكه كانيشدا كاريگه ري هه يه له به ر بووني ماده ي شه كري يه كان له كاله كدا چاره سه رێكي باشي كه م خوێنيه .
* پيويسته دايكاني شير ده ر ئاگاداري ئه وه بن كه خواردني ئه م ميوه يه ده بيێته هۆي زيادبووني شيره كه يان .
* كاله ك ئيشتيها ده كاته وه ، خواردني كاله ك له لايه ن به سالاچوه كاندا ده بيێته هۆي زياتر چالاك كردني كوئه ندامي هه رس .
* هه لسوني كاله ك له ده م
و چاو رووي مروف چه ورتر
و نه رم تر و روونتر ده كات.
* بۆ لابردني په له ي قاوه يي له سه ر ده م و چاو كاريگه ريه كي باشي هه يه .
* ئه گه ر كاله ك وه كو هه وير بشلدرێت و له شوێني سووتاوي رووكه ش بدرێت چاره سه ري ده كات .
* شه ربه تي كاله ك زور باشه بۆ كوئه ندامي هه رس و دل تيێك هه لاتنيش ناهيێليت .
* خواردني كاله ك بۆ ئه و كه سانه ي توشي سيل و كه م خوێني و هي تر هاتوون له چاره سه ري به ردي گورچيله و ميزه لداندا زۆر كاريگه ره وه پيويسته ئه وه له به رچاو بگيرێت كه له وكاته دا خوێ و بيبه ر كه م بخورێت .
تيبيني: ١_ باشترين كات بۆ كاله ك خواردن ماوه ي نيوان ﮊه مه خواردنه كانه .
٢_ خواردني كاله كي ته پي و پيێش نان خواردن ده بێته هۆي ئاوساني ريخۆله كان و سكچوون و ره واني .
٣_ ئه و كه سانه ي نه خۆشي
شه كره يان هه يه ، باشتر وايه له كاله ك خواردن خويان
بپاريزن ، له به ر ئه وه ي كاله ك برێكي زوري شه كر تيێدايه .
٤_ زياده خواردن له كاله كه دا ده بيێته هۆي ئازاري گه ده و ريخوله كان .
٥_ خواردني كاله ك بۆ ئه و كه سانه ي ئازاري سينگيان هه يه و سه رمابردووني ، زيان به خشه .
٦_ له خواردني كاله ك و هه نگوين زيان به خشه له يه ك كاتذا خۆتاني ليێ بپارێزن .
...........(كه ره وز)...........
خواردني كه ره وز بۆ روماتيزم و ئازاري جومگه كان به سووده ، هيێزي دل و جگه ر و سي زياد ده كات ،
پيچو پلوچي ناو گه ده هيێواش ده كاته وه . له ناو
كه ره وزدا فيتامين(B,C) و خوێي صوديوم...هه يه.
خواردني كه ره وز خوێني خه ستراو ئه كاته وه و رێكي
ده خات . ئه گه ر كه ره وز وردي بكه يت و به يانيان به سكي ناشتا بيخۆي بۆ ده نگي نوساو باشه . بۆ ئه وانه ي توشي ده مارگرﮊي ده بن كه ره وز ده رمأنه بۆيان ، ئه گه ر يه كيێك توشي له رزو تاو غازاتي ناوسك بوو با روﮊي يه ك په رداخ ئاوي گوشراوي كه ره وز بخواته وه شيفاي بۆ دێت ، خواردني
كه ره وز گورچيله و ميزه لدان پاك ئه كاته وه . بۆ هه ناسه توندي باشه . ئيێش و ئازاري ريخوله لاده بات ، هه روه ها بۆ كولنج و پشت ئيێشه به سووده و به لام بۆ
ئافره تاني سك پر باش نيه .
ئه گه ر زۆري بخوا يان منداله كه ي له بار ده چيێ يان گيژ و كه م زه ين ده بيێ ، ئه گه ر يه كيێ دوو پشك بيگه زێ نابێ كه ره وز بخوات چونكه ئازاره كه ي زياد ده كات ، هه روه ها خواردني كه ره وز تام و بوني ده م خوش ده كات .
كه ره وز بۆ چاره سه ري ره بۆ به كه لكه .
به هيێز كه ري ميێشكه و
ترس و دله راوكيێ كه م ده كاته وه به هۆي بووني فسفوري زۆر له كه ره وزدا كاريگه ري باشي هه يه له زياد كردني زيره كي كه سه كه دا ، كه ره وز برێكي زۆري گوگردي تيايه و له به رئه وه يه كه ته ري و گه شي ئه به خشيێته پيێستي ده م و چاو و كاريگه ري باشي هه يه بۆ ئه و كه سانه ي كه ده م و چاويان تووشي په له بووه .
له به ر بووني فيتامين(C) بۆ
به هيێز كردني پووك سوود
به خشه و چاره سه ري باشه بۆ خوێن به ربوونه وه ي خوێنيش ده گرێت .
كه ره وز ﮊه هري ناو گورچيله و سييه كان و جگه ر
فرێ ده داته ده ره وه ، ميز ئاوه رێكي به هيێزه و رێچكه ي ميز پاك ئه كاته وه . كه ره وز گورچيله و ميزه لدان ئه شواته وه و به دو ره ملي هه ردووكيان راده ماليێت ، كه ره وز سوود به خشه بۆ ئه و كه سانه ي دووچاري په ستاني خوێن و به رزبوونه وه ي چه وري و يورياي خوێن بوون گرقته كه يان كه م ده كاته وه .
خواردني ره گو گه لاي ووشك بوو كوتراوي كه ره وز له گه ل هه نگوين به تيێكه لاوي سوودێكي زۆري هه يه بۆ له ش خواردني كه ره وز بۆ ئه و كه سانه ي كاره كانيان به ميێشك ئه نجام ده درێت و بۆ ئه و كه سانه يش كه جگه ريان نه خۆشه يا گيروگرفتي
به د هه رسيان هه يه خواردنێكي پيشنيار كراوو باشه زيره ي سپي و ئاوي كه ره وز يان سركه پيێكه وه كاريگه ري يه كي باشيان ئه بيێت بۆ فرێداني كرمي ناو گه ده ، كولاوي گه لاي كه ره وز ده نگي گيراو ئه كاته وه ، ئه گه ر دووچاري هه لامه تيێكي قورس بوويت و هه ناسه ت توند بووه ئه وا باشترين چاره سه ر خواردني زه لاته ي كه ره وز و ئاووي ليمۆو پيازي كاله ، بۆ چاره سه ري ئازاري
قورگك و ناوسك ئاوسأن و هه و كردني له وزه تيێن ئاوي كه ره وز له گه ل ئاوي
ليموي ترش تيێكه ل بكه و رۆﮊي سيێ جار به و گيراوه يه غه رغه ره بكه بۆ ريشه كيێش كردني روماتيزم خواردنه وه ي رۆﮊي يه ك په رداخ له ئاوي كه ره وز بۆماوه ي (١٢)رۆﮊ
كاريگه ري سه رسورهيێنه ري ده بيێت بۆ كه سه تووش بووه كه .
...........( كاله ك )...........
خواردني كاله ك ميێشك به توانا ده كات ، به لام هه موويان بۆ نه خۆشي شه كره
خراپن كاله كه ره قه وي كه سيێ له گه ل هه نگوينا بيخوا مه گه ر خوا نه يكوﮊێت
ئه گه رنا ده ي كوﮊێت . توێكلي كاله ك ورديكه و به شيێوه ي هه وير له سه ر برينه سوتاوه كان داينيێ زۆر
باشه . ئه وانه ي ده موچاويان
توێكل هه لده دات هه موو شه وێ شه ربه تي كاله كي ليێ بدات چاك ده بيته وه.
توێكلي كاله ك له ناو چيێشتي بكه ي زوو ده يكوليێنێ .
سووده كاني كاله ك :
* خواردني كاله ك پيش نان خوارد گه ده و ريخۆله كان پاك ده كاته وه و نه خۆشيه كان ريشه كيێش ده كات.
* ئه گه ر كاله ك له ددانه كان بسورێنيت سپي يان ده كاته وه و خواردنيشي دل ئارام ده كاته وه .
* كاله ك ميزه لدان پاك ده كاته وه و به ردي بوري ميز ئه توێنيته وه .
* شه ربه تي كاله ك كه ئاو و خوێي كانزايي و شه كري تيايه شه ربه تيكي به تام به له زه ت خانه كاني له ش پاك
ئه كاته وه ، ﮊه هري ناو خانه كان ئه گرێت و له رێي ميزه وه فرێي ده داته ده ره وه هه ربۆيه ش دواي كاله ك
خواردن فيێنكي و خۆشيه كي تايبه ت به دلدا دێت .
* كاله ك ده رماني زوربه ي نه خۆشيه كانه و هيلاكي له ش ده رده كات .
* كاله ك چالاكي خانه كاني له ش زياد ده كات به هۆي بووني فيتامين(A)ه وه به هۆي فرێداني ﮊه هري ناو خوێنه وه هه روه ها ئه سيديديوريك و ماده زياده زيان به خشه كاني تري ناو له شه وه له ش سووك و چاكتر ده كات و گورچيله كانيش كاراتر ده كات .
* به هۆي بووني فوسفور و كالسيوم له م ميوه يه دا كاريگه ري باشي هه يه له به هيێز كردني ده ماره كان و خانه كاني ميێشك داو
هه روه ها له پيگه ياندني ئيێسكه كانيشدا كاريگه ري هه يه له به ر بووني ماده ي شه كري يه كان له كاله كدا چاره سه رێكي باشي كه م خوێنيه .
* پيويسته دايكاني شير ده ر ئاگاداري ئه وه بن كه خواردني ئه م ميوه يه ده بيێته هۆي زيادبووني شيره كه يان .
* كاله ك ئيشتيها ده كاته وه ، خواردني كاله ك له لايه ن به سالاچوه كاندا ده بيێته هۆي زياتر چالاك كردني كوئه ندامي هه رس .
* هه لسوني كاله ك له ده م
و چاو رووي مروف چه ورتر
و نه رم تر و روونتر ده كات.
* بۆ لابردني په له ي قاوه يي له سه ر ده م و چاو كاريگه ريه كي باشي هه يه .
* ئه گه ر كاله ك وه كو هه وير بشلدرێت و له شوێني سووتاوي رووكه ش بدرێت چاره سه ري ده كات .
* شه ربه تي كاله ك زور باشه بۆ كوئه ندامي هه رس و دل تيێك هه لاتنيش ناهيێليت .
* خواردني كاله ك بۆ ئه و كه سانه ي توشي سيل و كه م خوێني و هي تر هاتوون له چاره سه ري به ردي گورچيله و ميزه لداندا زۆر كاريگه ره وه پيويسته ئه وه له به رچاو بگيرێت كه له وكاته دا خوێ و بيبه ر كه م بخورێت .
تيبيني: ١_ باشترين كات بۆ كاله ك خواردن ماوه ي نيوان ﮊه مه خواردنه كانه .
٢_ خواردني كاله كي ته پي و پيێش نان خواردن ده بێته هۆي ئاوساني ريخۆله كان و سكچوون و ره واني .
٣_ ئه و كه سانه ي نه خۆشي
شه كره يان هه يه ، باشتر وايه له كاله ك خواردن خويان
بپاريزن ، له به ر ئه وه ي كاله ك برێكي زوري شه كر تيێدايه .
٤_ زياده خواردن له كاله كه دا ده بيێته هۆي ئازاري گه ده و ريخوله كان .
٥_ خواردني كاله ك بۆ ئه و كه سانه ي ئازاري سينگيان هه يه و سه رمابردووني ، زيان به خشه .
٦_ له خواردني كاله ك و هه نگوين زيان به خشه له يه ك كاتذا خۆتاني ليێ بپارێزن .
...........(كه ره وز)...........
خواردني كه ره وز بۆ روماتيزم و ئازاري جومگه كان به سووده ، هيێزي دل و جگه ر و سي زياد ده كات ،
پيچو پلوچي ناو گه ده هيێواش ده كاته وه . له ناو
كه ره وزدا فيتامين(B,C) و خوێي صوديوم...هه يه.
خواردني كه ره وز خوێني خه ستراو ئه كاته وه و رێكي
ده خات . ئه گه ر كه ره وز وردي بكه يت و به يانيان به سكي ناشتا بيخۆي بۆ ده نگي نوساو باشه . بۆ ئه وانه ي توشي ده مارگرﮊي ده بن كه ره وز ده رمأنه بۆيان ، ئه گه ر يه كيێك توشي له رزو تاو غازاتي ناوسك بوو با روﮊي يه ك په رداخ ئاوي گوشراوي كه ره وز بخواته وه شيفاي بۆ دێت ، خواردني
كه ره وز گورچيله و ميزه لدان پاك ئه كاته وه . بۆ هه ناسه توندي باشه . ئيێش و ئازاري ريخوله لاده بات ، هه روه ها بۆ كولنج و پشت ئيێشه به سووده و به لام بۆ
ئافره تاني سك پر باش نيه .
ئه گه ر زۆري بخوا يان منداله كه ي له بار ده چيێ يان گيژ و كه م زه ين ده بيێ ، ئه گه ر يه كيێ دوو پشك بيگه زێ نابێ كه ره وز بخوات چونكه ئازاره كه ي زياد ده كات ، هه روه ها خواردني كه ره وز تام و بوني ده م خوش ده كات .
كه ره وز بۆ چاره سه ري ره بۆ به كه لكه .
به هيێز كه ري ميێشكه و
ترس و دله راوكيێ كه م ده كاته وه به هۆي بووني فسفوري زۆر له كه ره وزدا كاريگه ري باشي هه يه له زياد كردني زيره كي كه سه كه دا ، كه ره وز برێكي زۆري گوگردي تيايه و له به رئه وه يه كه ته ري و گه شي ئه به خشيێته پيێستي ده م و چاو و كاريگه ري باشي هه يه بۆ ئه و كه سانه ي كه ده م و چاويان تووشي په له بووه .
له به ر بووني فيتامين(C) بۆ
به هيێز كردني پووك سوود
به خشه و چاره سه ري باشه بۆ خوێن به ربوونه وه ي خوێنيش ده گرێت .
كه ره وز ﮊه هري ناو گورچيله و سييه كان و جگه ر
فرێ ده داته ده ره وه ، ميز ئاوه رێكي به هيێزه و رێچكه ي ميز پاك ئه كاته وه . كه ره وز گورچيله و ميزه لدان ئه شواته وه و به دو ره ملي هه ردووكيان راده ماليێت ، كه ره وز سوود به خشه بۆ ئه و كه سانه ي دووچاري په ستاني خوێن و به رزبوونه وه ي چه وري و يورياي خوێن بوون گرقته كه يان كه م ده كاته وه .
خواردني ره گو گه لاي ووشك بوو كوتراوي كه ره وز له گه ل هه نگوين به تيێكه لاوي سوودێكي زۆري هه يه بۆ له ش خواردني كه ره وز بۆ ئه و كه سانه ي كاره كانيان به ميێشك ئه نجام ده درێت و بۆ ئه و كه سانه يش كه جگه ريان نه خۆشه يا گيروگرفتي
به د هه رسيان هه يه خواردنێكي پيشنيار كراوو باشه زيره ي سپي و ئاوي كه ره وز يان سركه پيێكه وه كاريگه ري يه كي باشيان ئه بيێت بۆ فرێداني كرمي ناو گه ده ، كولاوي گه لاي كه ره وز ده نگي گيراو ئه كاته وه ، ئه گه ر دووچاري هه لامه تيێكي قورس بوويت و هه ناسه ت توند بووه ئه وا باشترين چاره سه ر خواردني زه لاته ي كه ره وز و ئاووي ليمۆو پيازي كاله ، بۆ چاره سه ري ئازاري
قورگك و ناوسك ئاوسأن و هه و كردني له وزه تيێن ئاوي كه ره وز له گه ل ئاوي
ليموي ترش تيێكه ل بكه و رۆﮊي سيێ جار به و گيراوه يه غه رغه ره بكه بۆ ريشه كيێش كردني روماتيزم خواردنه وه ي رۆﮊي يه ك په رداخ له ئاوي كه ره وز بۆماوه ي (١٢)رۆﮊ
كاريگه ري سه رسورهيێنه ري ده بيێت بۆ كه سه تووش بووه كه .