ضاكة } {
٢١البِرُّ حُسنُ الخُلُقِ، وَلإثمُ ما حاكَ في صَدرِكَ وَكَرِهتَ أنْ يطَّلِعَ عَلَيهِ النَّاس
چاکهی زۆر ڕهوشت جوانییه، گوناهیش ئهوهیه که له دڵتا خورتهخورت بکا و پێت ناخۆش بێت خهڵکی پێی بزانێت.
(رواه مسلم)
فهرموودهی ٢٢ما أَذِنَ اللهُ لِشَيءٍ ما أَذِنَ لِنَبِيَّ حَسَنِ الصَّوتِ يَتَغَنَّي بِالقرآنِ يَجهَرُ بِهِ
خوا مۆڵهتی نهداوه بۆ هیچ شتێک ههروهکوو مۆڵهتی داوه به پێغهمبهرێکی دهنگخۆش که به ئاوازهوه به دهنگی ئاشکرا قورئان بخوێنێتهوه.
(متفق علیه)
فهرموودهی ٢٣لا يَخلُوَنَّ أَحَدَكُم بإمرَأَةٍ إِلا مَعَ ذي رَحِمٍ مَحرَم
هیچکهس له ئێوه لهگهڵ ئافرهتێکدا گۆشهگیر نهبێ و له شوێنی چۆڵدا لهگهڵی کۆ نهبێتهوه مهگهر لهگهڵ کهسێکی مهحرهمدا.
(متفق علیه)
فهرموودهی ٢٤نِعمَتانِ مَغبونٌ فيهِما كَثيرٌ مِنَ النَّاس: الصَّحَةُ والفَرَاغُ
دوو نیعمهت زۆر کهس تیایدا خهسارهتمهند و دۆڕاون: تهندروستی و بێکاری و فهراغهت (واته ناتوانن به شێوهی شیاو و تهواو سوود لهو دوو نیعمهته وهربگرن).
(رواه البخاری)
فهرموودهی ٢٥أَلمؤمِنُ القَويُّ خَيرٌ وَأَحبُ إلى الله مِنَ المُؤمِنِ الضَّعيفِ، وَفي كُلٍ خَيرٌ، أَحرِص عَلى مايَنفَعُكَ، وأستَعِن بِالله، وَلاَ تَعجَز، وَإن أَصابَكَ شَيءٌ فَلا تَقُل: لَو أنَّي فَعَلْتُ كانَ كذا وَكذا، وَلكِن قُل: قَدَّرَ الله وَمَا شآءَ فَعَل، فإنَّ (لَو) تَفتَحُ عَمَلَ الشَّيطانِ ...
بڕواداری بههێز و بازوو باشتر و خۆشهویستتره لای خوا له بڕواداری لاواز، بهڵام له ههردوو لایاندا خێر و چاکه ههیه. سوور به لهسهر ئهو شتهی که سوودت پێ ئهگهیهنێ و به خوا پشت ببهسته و لاوازی مهنوێنه ئهگهر شتێکت تووش هات مهڵێ: ئهگهر وا و وام بکردایه وا و وا دهبوو، بهڵکوو بڵێ: خوا وای بڕیارداوه و ههرچیش خۆی مهیلی بێ دهیکا، چونکه وشهی (ئهگهر) (دهرگای) کاری شهیتان دهکاتهوه.
(رواه مسلم)
فهرموودهی ٢٦مَا يُصيبُ المُسِلمَ مِنَ نَصَبِ وَلا وَصَبٍ وَلا هَمٍ وَلا حَزَنٍ وَلا أَذى وَلا غَم حتى الشَّوكَةَ يُشاكُّها، إِلا كَفَّرَ اللهُ بِها مِن خَطاياهُ
ههرچییهک که تووشی موسڵمان دێت له ماندوویی و ناڕهحهتی و مهراق و خهفهت و ئازار و خهم، تهنانهت دڕکیش که به پێیدا دهچێت خوا بهو شتانه له گوناهی ههڵدهوهرێنێت.
(رواه مسلم)
فهرموودهی ٢٧لا تَزولُ قدَما عَبدٍ حتى يُسأَلَ عَن عُمُرهِ فيمَ أفناهُ، وَعَن عِلمِهِ فِيمَ فَعَلَ فيهِ، وَ عَن مالِهِ مِن أينَ اكتَسَبهُ وَفيمَ أنفَقَهُ، وَعَن جِسمِهِ فيمَ أَبلاهُ
دوو پێ ی هیچ بهندهیهک ناترازێت تا (له چوارشت) پرسیاری لێ نهکرێت: له تهمهنی که له چیدا بهسهری بردووه، له عیلم و زانستی که له چیدا بهکاری هێناوه، له سامانی که له کوێوه پهیدای کردووه و له چیدا بهخشیویهتی وه له لاشهی که له چیدا تاقی کردووهتهوه؟
(رواه الترمذي و قال حديث حسن صحيح)
فهرموودهی ٢٨عَلى كلُّ مُسلِمٍ صَدَقَةٌ، قَالَ: أَرَأيتَ إِن لَم يَجِد؟ قَالَ: يَعمَلُ بِيَدَيهِ فَيَنفَعُ نَفسَهُ وَيَتَصَدَّق، قَالَ: اَرَأيتَ إِن لَم يَستَطِع؟ قَالَ: يُعِينُ ذا الحاجةِ المَلهُوف. قالَ: أَرأَيتَ إِن لَم يَستَطِع؟ قَالَ : يأمُرُ بِالمعروفِ أوِالخَيرِ. قَالَ: أرَأيتَ إن لَم يَفعَل؟ قَال: يُمسِكُ عَنِ الشَرَّ فَإنَّها صَدَقَةٌ
ههموو موسڵمانێک خێرکردنی لهسهره، یهکێ پرسی: ئهی ئهگهر نهیبوو ؟ فهرمووی: به دهستی خۆی ئیش بکات و سوود به خۆی و غهیری خۆی بگهیهنێ، وتی: ئهی ئهگهر نهیتوانی؟ فهرمووی: یارمهتی خهڵکی لێقهوماوی موحتاج بدات، وتی: ئهی ئهگهر نهیکرد؟ فهرمووی: خۆی بگرێ له خراپهکردن، ئهوه خۆی چاکهکردن و (صدقه)یه.
(متفق علیه)
فهرموودهی ٢٩يَا أَيُّها النَّاسُ! مَن عَلِمَ شَيئاً فَليَقُم بِهِ، وَمَن لَم يَعلَم فَليَقُل اللهُ أَعلَم، فإنَ مِنَ العِلمِ أَن يَقُولَ الرَّجُلُ لِما لا يَعلَمُ: الله أعلمُ قالَ الله تَعالى لِنَبِيهِ: قُل ما أسأَلُكُم عَلَيهِ مَن أجرٍ وَما أَنَا مِنَ المُتَكَلَّفينَ
ئهی خهڵکینه! ههرکهس شتێکی زانی با به گوێرهی زانینهکهی جێبهجێی بکات و ههرکهس نهیزانی با بڵێت: خوا باشتر دهزانێت، چونکه ئهمه عیلمه که یهکێک سهبارهت به شتێک که نایزانێت بڵێت: خوا باشتر دهزانێت. خوا به پێغهمبهرهکهی فهرمووه: تۆ بڵێ لهسهر گهیاندنی (ئهم پهیامه) داوای هیچ پاداشتێکتان لێ ناکهم و من لهو کهسانه نیم که زۆر له خۆیان دهکهن.
(رواه البخاري)
فهرموودهی ٣٠إِنَّ المؤمِنَ لَيُدرِكُ بِحُسنِ الخُلُقِ دَرَجَةِ الصَّائِم القائِم
بڕوادار به ڕهوشتجوانی دهگاته پلهی ڕۆژووگری شهوبێدار
چاکهی زۆر ڕهوشت جوانییه، گوناهیش ئهوهیه که له دڵتا خورتهخورت بکا و پێت ناخۆش بێت خهڵکی پێی بزانێت.
(رواه مسلم)
فهرموودهی ٢٢ما أَذِنَ اللهُ لِشَيءٍ ما أَذِنَ لِنَبِيَّ حَسَنِ الصَّوتِ يَتَغَنَّي بِالقرآنِ يَجهَرُ بِهِ
خوا مۆڵهتی نهداوه بۆ هیچ شتێک ههروهکوو مۆڵهتی داوه به پێغهمبهرێکی دهنگخۆش که به ئاوازهوه به دهنگی ئاشکرا قورئان بخوێنێتهوه.
(متفق علیه)
فهرموودهی ٢٣لا يَخلُوَنَّ أَحَدَكُم بإمرَأَةٍ إِلا مَعَ ذي رَحِمٍ مَحرَم
هیچکهس له ئێوه لهگهڵ ئافرهتێکدا گۆشهگیر نهبێ و له شوێنی چۆڵدا لهگهڵی کۆ نهبێتهوه مهگهر لهگهڵ کهسێکی مهحرهمدا.
(متفق علیه)
فهرموودهی ٢٤نِعمَتانِ مَغبونٌ فيهِما كَثيرٌ مِنَ النَّاس: الصَّحَةُ والفَرَاغُ
دوو نیعمهت زۆر کهس تیایدا خهسارهتمهند و دۆڕاون: تهندروستی و بێکاری و فهراغهت (واته ناتوانن به شێوهی شیاو و تهواو سوود لهو دوو نیعمهته وهربگرن).
(رواه البخاری)
فهرموودهی ٢٥أَلمؤمِنُ القَويُّ خَيرٌ وَأَحبُ إلى الله مِنَ المُؤمِنِ الضَّعيفِ، وَفي كُلٍ خَيرٌ، أَحرِص عَلى مايَنفَعُكَ، وأستَعِن بِالله، وَلاَ تَعجَز، وَإن أَصابَكَ شَيءٌ فَلا تَقُل: لَو أنَّي فَعَلْتُ كانَ كذا وَكذا، وَلكِن قُل: قَدَّرَ الله وَمَا شآءَ فَعَل، فإنَّ (لَو) تَفتَحُ عَمَلَ الشَّيطانِ ...
بڕواداری بههێز و بازوو باشتر و خۆشهویستتره لای خوا له بڕواداری لاواز، بهڵام له ههردوو لایاندا خێر و چاکه ههیه. سوور به لهسهر ئهو شتهی که سوودت پێ ئهگهیهنێ و به خوا پشت ببهسته و لاوازی مهنوێنه ئهگهر شتێکت تووش هات مهڵێ: ئهگهر وا و وام بکردایه وا و وا دهبوو، بهڵکوو بڵێ: خوا وای بڕیارداوه و ههرچیش خۆی مهیلی بێ دهیکا، چونکه وشهی (ئهگهر) (دهرگای) کاری شهیتان دهکاتهوه.
(رواه مسلم)
فهرموودهی ٢٦مَا يُصيبُ المُسِلمَ مِنَ نَصَبِ وَلا وَصَبٍ وَلا هَمٍ وَلا حَزَنٍ وَلا أَذى وَلا غَم حتى الشَّوكَةَ يُشاكُّها، إِلا كَفَّرَ اللهُ بِها مِن خَطاياهُ
ههرچییهک که تووشی موسڵمان دێت له ماندوویی و ناڕهحهتی و مهراق و خهفهت و ئازار و خهم، تهنانهت دڕکیش که به پێیدا دهچێت خوا بهو شتانه له گوناهی ههڵدهوهرێنێت.
(رواه مسلم)
فهرموودهی ٢٧لا تَزولُ قدَما عَبدٍ حتى يُسأَلَ عَن عُمُرهِ فيمَ أفناهُ، وَعَن عِلمِهِ فِيمَ فَعَلَ فيهِ، وَ عَن مالِهِ مِن أينَ اكتَسَبهُ وَفيمَ أنفَقَهُ، وَعَن جِسمِهِ فيمَ أَبلاهُ
دوو پێ ی هیچ بهندهیهک ناترازێت تا (له چوارشت) پرسیاری لێ نهکرێت: له تهمهنی که له چیدا بهسهری بردووه، له عیلم و زانستی که له چیدا بهکاری هێناوه، له سامانی که له کوێوه پهیدای کردووه و له چیدا بهخشیویهتی وه له لاشهی که له چیدا تاقی کردووهتهوه؟
(رواه الترمذي و قال حديث حسن صحيح)
فهرموودهی ٢٨عَلى كلُّ مُسلِمٍ صَدَقَةٌ، قَالَ: أَرَأيتَ إِن لَم يَجِد؟ قَالَ: يَعمَلُ بِيَدَيهِ فَيَنفَعُ نَفسَهُ وَيَتَصَدَّق، قَالَ: اَرَأيتَ إِن لَم يَستَطِع؟ قَالَ: يُعِينُ ذا الحاجةِ المَلهُوف. قالَ: أَرأَيتَ إِن لَم يَستَطِع؟ قَالَ : يأمُرُ بِالمعروفِ أوِالخَيرِ. قَالَ: أرَأيتَ إن لَم يَفعَل؟ قَال: يُمسِكُ عَنِ الشَرَّ فَإنَّها صَدَقَةٌ
ههموو موسڵمانێک خێرکردنی لهسهره، یهکێ پرسی: ئهی ئهگهر نهیبوو ؟ فهرمووی: به دهستی خۆی ئیش بکات و سوود به خۆی و غهیری خۆی بگهیهنێ، وتی: ئهی ئهگهر نهیتوانی؟ فهرمووی: یارمهتی خهڵکی لێقهوماوی موحتاج بدات، وتی: ئهی ئهگهر نهیکرد؟ فهرمووی: خۆی بگرێ له خراپهکردن، ئهوه خۆی چاکهکردن و (صدقه)یه.
(متفق علیه)
فهرموودهی ٢٩يَا أَيُّها النَّاسُ! مَن عَلِمَ شَيئاً فَليَقُم بِهِ، وَمَن لَم يَعلَم فَليَقُل اللهُ أَعلَم، فإنَ مِنَ العِلمِ أَن يَقُولَ الرَّجُلُ لِما لا يَعلَمُ: الله أعلمُ قالَ الله تَعالى لِنَبِيهِ: قُل ما أسأَلُكُم عَلَيهِ مَن أجرٍ وَما أَنَا مِنَ المُتَكَلَّفينَ
ئهی خهڵکینه! ههرکهس شتێکی زانی با به گوێرهی زانینهکهی جێبهجێی بکات و ههرکهس نهیزانی با بڵێت: خوا باشتر دهزانێت، چونکه ئهمه عیلمه که یهکێک سهبارهت به شتێک که نایزانێت بڵێت: خوا باشتر دهزانێت. خوا به پێغهمبهرهکهی فهرمووه: تۆ بڵێ لهسهر گهیاندنی (ئهم پهیامه) داوای هیچ پاداشتێکتان لێ ناکهم و من لهو کهسانه نیم که زۆر له خۆیان دهکهن.
(رواه البخاري)
فهرموودهی ٣٠إِنَّ المؤمِنَ لَيُدرِكُ بِحُسنِ الخُلُقِ دَرَجَةِ الصَّائِم القائِم
بڕوادار به ڕهوشتجوانی دهگاته پلهی ڕۆژووگری شهوبێدار